...mmmm...

Unha coincidencia. Qué emoción.

Dúas. Qué enigmático.

Máis de dúas. Pero, de que estraño galvanismo estamos feitos?

Primavera. Interior día. Tarde tranquila.

Soa o móbil. Un home. O pai dun coñecido, compañeiro de teatro. O motivo da chamada non importa. Si as súas intrigantes galvanoplastias.

Cómo riscando no seu cobre atopo un raro e valioso metal, protexido coma un feto.

No transcurso da conversa, o home interésase polo meu nome. El é vasco. Hai moita xente que leva o meu apelido no seu pobo de orixe, Amorebieta. Eu aclaro que o meu apelido, o do señor que se chamou meu pai, procede de Saldaña, en Palencia. Iso emociónao. Primeira coincidencia: el traballou de mozo como repartidor dunha casa de betumes e ceras e o seu primeiro destino foi Saldaña. Inmellorables lembranzas de Saldaña. O cal quere dicir: inmellorables lembranzas de cando tiña vinte anos e repartía betume de Xudea e cera para cirios.

Segunda coincidencia: el viaxou do País Vasco a Palencia no seu primeiro traballo. Meu pai viaxou de Palencia ao País Vasco no seu primeiro traballo. A Vitoria. De aí vén o meu nome. Supoño que vén de aí. Hai un santuario. Talvez existise unha estíbaliz previa a min. Alguén que meu pai coñeceu. O home regocixa no seu lado do teléfono. Teu pai i eu andabamos preto, en traxectos diferentes.

Collerían trens opostos. Escribirían cartas que se cruzaban. Coñecerían aos mesmos revisores, ás mesmas vendedoras de flores das estacións.

Terceira coincidencia que o home do teléfono ignora. Chámase igual có meu pai. Para colmo, o fillo deste home -o rapaz que eu coñezo, o actor de teatro- leva un nome que formou parella co meu nun coñecido dúo musical vasco.

Por un momento esplende o espellismo dun home morto.



Hai algo do señor que se chamou meu pai na vida dese home que hoxe petou no meu móbil. É algo pequeno, fugaz i efémero. Nunca puiden sentir nada por esa figura paterna porque nunca me deu tempo. Nunca houbo amor de filla a pai. Supoño -e iso é moito máis doroso- que si de pai a filla. Pero as lembranzas non existen. Non hai constancia desa relación, porque a persoa que podería lembralo non vive e a que vive non se pode lembrar. Polo tanto, non existíu.

Hai pouco lin un artigo acerca do regocixo piscolóxico que nos producen as casualidades, os azares, os acasos (En Estambul atopeime con...! Nacimos o mesmo día á mesma hora! Chamámonos exactamente igual! Hoxe soñei que me chamabas! Compramos os polos na mesma carnicería!!). Moitos investigadores sentiron atraídos pola idea do azar. O húngaro Koestler, por exemplo, un tipo, por outro lado, tan apaixonante como a idea mesma do azaroso, con certo pruído parapsicolóxico.

O fascínio da casualidade non deixa de ser un espellismo vencellado á causalidade. A idea de que todo efecto provén dunha causa e todas encadean o mundo nunha especie de bondage feliz. En As raíces do azar, Koestler planta unha árbore de fe, agnóstica, pero que escarba nas leis das cordas invisibles que nos enlazan aos obxectos (telekinese) ou ao universo.

É o universo un enorme paquete-bomba -finamente atado con cordeis- do que somos mecanismo?

Que ten que ver ese señor que chamou ao móbil co señor que se chamou meu pai? Son persoas diferentes en todo. Ou iso nos gustaría crer. Abominamos do que é igual porque fainos pensar nesas terribles palabras como copia, clon, plaxio ou faltadeorixinalidade ou (sacrilexio) faltadeindividualidade.

Meu pai foi un señor coma todos. Viaxou en tren e tivo un primeiro traballo, como tantos e tantos outros. Tivo un nome. Un nome xermánico que leva certa xente. De cando en vez lembramos del. Lembro del como lembro do meu gato, de Perec ou da Serea de Andersen. Non é máis ca unha serie de circuítos neuronais, unha morea de fotos vellas, unha voz gravada nunha cinta, unha chaqueta de pana zurrada e unha Minolta.

As veces que soñei co meu pai tiña que poñerlle o rostro doutra persoa. Coñezo mellor o rostro de Madonna ou o de Angelina Jolie. Imaxinen os monstros cos que soño.

Todo isto non desprende unha migalla de tristeza. Si moito de estrañamento, curiosidade e unha certa saudade que vive pegada a min coma unha costra de ácido e sales vivos.

Invádeme un certo pantanismo ao pensar que o señor que se chamou meu pai deu no seu branco con esta casualidade. O seu branco era eu. Esta memoria implantada. Este post.

Noutra ocasión seguirei a tirar do fío do azar que non ten fío e vive os seus días cun cosmonauta perdido no baleiro.

BSO: Air. Todo neste dúo galo é tan casual. Mesmo a voz do tipo. Non parece que cante por vontade propia, senón por algún azar descosido que lle puxo un micro diante. Ten esa certa indolencia poppie. Biological gústame especialmente. Ou Venus. Ou Cherry Blossom Girl.

[Achégase o tempo das cereixas. A criatura mecánica saliva]

Datos de interese: Síntome como lúa crecente, como as vacas gordas do soño de José, como unha metáfora dentro dunha metáfora. Son saturnina e planetaria. Fabrico cellas, cabelos, beizos e lingua. Levo un ritmo industrial. Síntome fóra deste mundo local. Sempre me sentín bastante fóra (Galiza, España, Sistema Literario, non hasteo estandartes nin finxo cantar nos himnos). Síntome máis ca nunca da patria de certos accidentes xeográficos como Seixo Branco, os ríos, a Vía Láctea, as refinerías e as grúas portuarias. É dicir, non apátrida exactamente senón irritante para todos aqueles que se aferran (con fe, palabra agochada dentro da palabra aferrarse) a uns poucos dogmas concibidos por outros antes ca eles.

Sempre esquezo conceptos aprendidos.

Da miña infancia prodixiosa de memoria e capacidade de aprendizaxe conservo o don aínda máis infinito de desaprendelo todo. Poño aplicación niso.

Por iso sigo sendo un pouco filla do aire. Do aire e da muller máis fermosa dos contos chinos.

A muller máis fermosa dos contos chinos. Ou ruso-chinos. Iso é ser nai.

Pero, que é ser pai?

Créditos das fotos: A foto 1 é de Chema Madoz. A foto 2 ignoro quén a tirou, pero pertence ao álbum familiar e á única persoa que non aparece nela

Marcadores: Ciencias e ficcións

Escribo isto.

O concepto de autor. Esa fráxil porcelana que aparece no Renacemento. Cando alguén sexa o artífice dunha obra pictórica, por exemplo, escribir no reverso ou nunha esquina do lenzo: Fulanitus me fecit. Fulanito fíxome. Estíbaliz fíxome.

Pouco elegante? Talvez. Defendo a beleza plástica das Anónimas.

Mais cando son os demais os que se reapropian dun durmido concepto de autoría, entón sae revolvéndose un crocodilo-Autor disposto a non deixar escapar a súa Obra-víctima.

Hoxe descúlpenme o meu crocodilismo.

Non por primeira vez na miña vida, escribo un texto do que se reapropian outros. Falan del no xornal. É pequeno. Non é Nada. Unha obriña de teatro para un Concerto Didáctico da Orquesta Sinfónica de Galicia, no Palacio da Ópera. Da Coruña. Unha nadería. A quen lle importa? A uns centos de meniños cos cerebros aínda brandiños, que rin e aplauden só porque eu llelo pido.

Porque fago o papel de Narradora na obra. Unha obra a piano. Somos catro actores en escena. A partitura, Enfantillages, é de Marcial del Adalid. A pianista é unha grácil xaponesa chamada Ayako. O director de escena é un tal Antonio Simón. Os actores son marabillosos: Manuela Varela, Xoán Carlos Mejuto e Paz Rascado. E a obra que se representa foi escrita integramente coas técolas negras de ordenador coas que escribo isto agora mesmo.

Falan dela no xornal. Da obra. Din "a obra de Marcial del Adalid". E falan de Miranda, ese nome que imaxinei dunha, por entón, probable filla miña. E dos outros personaxes. A obra é pequena. Quizais non valla un can. Pero os nenos rin. Rin e aplauden. Cos diálogos que Estíbaliz fecit. Cos personaxes que Estíbaliz fecit. É todo unha nadería. Pero os nomes dos demais aparecen. O do director de escena. O de quen fixo a guía para os colexios, baseándose no texto. O de quen coordina todo iso. Son fecits. E aparecen.

O guión parece ser entón cousa de Marcial del Adalid. Un visionario. Porque en pleno século XIX inventou un neno-robot ao que chamou Nintendo. E falou de Shin Chan e de mantas eléctricas. Prodixioso. Jules Verne coruñés.

Ou se non é de Marcial del Adalid, o guión da obra pertence ao aire. De onde somos todos. De onde son as palabras. De aí vén a obra. Nos programas de man que entregan, nas guías didácticas enviadas aos colexios. Alí non aparece nada da autoría do guión. Nada. Ninguén parece ter urdido a trama da obra. Foi unha trama que se urdíu soa, que foi nacendo na boca dos actores por arte de maxia. Eles falaron e moveron pola escena como médiums.

O guión desa obra é claramente patrimonio artístico do Aire.

Entón eu son, como aquel personaxe de Calderón, a filla do Aire. Ou serei a materia da que se tecen os soños. Tal vez soñei que escribía esa obra. E todo é coma un déjà vu. Algo que nos parece ter vivido máis vividamente aínda có vivido.

A obra é unha nadería. Hoxe vai xusto un mes do día da muller traballadora. Podería poñerme roncha con iso. Facer disto -que non o é- unha cuestión de xénero. Francamente, pareceríame suxo. Oportunista. Con esa mágoa que dan os cantautores. Os que se autocompadecen nos textos.

Só teño a dignidade de ser a filla dese Aire. Ou ese Aire mesmo.

Se non son sequera a artífice nin dos soños que teño pola noite.

Que vou reivindicar? A Nada. Cando a un lle negan a Nada, esa Nada volve máis valiosa aínda. Os problemas do mundo occidental son outros. A vivenda de papel. O traballo inmundo. A inmigración. Esas cousas das que tan ben falan xornais e políticos.

O meu caso é unha nadería. Unha vaidade. Nadismo total.

Quero algo desa Nada. Para que? Probablemente para máis Nada. Pero sei, coa certeza das mandíbulas do crocodilo sobre a presa, sei que, se me negaron esa Nada, por algo foi.

Quéroa.

BSO: Dies irae. Réquiem de Mozart

Datos de interese: Roland Barthes declarou, xa hai anos, a morte do autor. Fala dunha análise de simples xogos discursivos, sen nomes propios. A min encantábame esa visión do mundo escrito.

Pero sen embargo, sei que iso é de Roland Barthes. Asinou esas palabras. Na portada das obras que creou, puxo con boa caligrafía francesa : Roland Barthes. Tal e como lle aprenderon no colexio. Roland Barthes, número 3 na lista de clase. Na portada das carpetiñas de Plástica. Na esquina dos debuxos de casiñas a botar lume. R-o-l-a-n-d B-a-r-t-h-e-s.

E-s-t-í-b-a-l-i-z E-s-p-i-n-o-s-a. Así me aprenderon a min. Na guardería ningún debuxo meu apareceu asinado por Isabelita Poncé ou Ana Gutiérrez ou Roland Barthes. Todos os meus debuxos levaban ese nome que me puxeron. Quizais, todo ese xogo me fixo crer algunha vez que eu era autora de algo, malia que a categoría de autor levase morta dende Barthes.

Pero eu non lin a Barthes na guardería. Lástima.


© estíbaliz...espinosa de texto e foto

Cando naceu este blog, tamén denominado bitácora, bloj ou bló -segundo cómo queiramos aparecer ante o grande público do circo- a criatura mecánica que se confesou culpable do mesmo manifestou nun mail que existía unha lista de temas a tratar, lista na que figuraban "- ademais da galaxia Andrómeda, cosmética e os trens- a biomecánica, a neve, os híbridos, o punk rock, os bazares chinos, a épica, os suicidas, o azar, a australopitheco Lucy, os anime, o paradoxo, o socialismo libertario e os hoaxes..."

Uns poucos destes temas foron tratados. A meirande parte aínda non. Son as teimas que -cremos- lle interesan á autora no día de hoxe. E toma o seu tempo.

Era unha lista falsa? Pode ser. O tempo no que vive a autora manifesta unha estraña delectación coa falsidade. Coa falsificación. Co simulacro. Quen escribe simula que comprende algo. Simula un mundo. Tamén quen fai unha película, ou mesmo interpreta un personaxe -simula un mundo interior, segundo o Método-. Verbas coma camuflaxe, sims, disfrace, máscara, virtual, fraude... están en boca de todo aquel que camiñe, corra ou se arrastre, mesmo tanxencialmente, polos eidos da arte, cultura, todo con maiúscula.

Quen llo ía dicir ao pobre Aristóteles. Aristóteles aínda xira no centro dun cono de cuxa cúspide emana Verdade. "Platón é o meu amigo. Pero máis amigo é a verdade". Aí empeza a teima científica. Traizón á amizade por... por?

Por suposto, sempre houbo escépticos. E matices a esa verdade. Entre outras cousas, cal das verdades? No aborrecido postmodernismo todo salta en anacos. Xa antes, con ideas como as de Hegel ou Kant (a verdade é subxectiva) ou as do enigmático Pascal (a verdade escapa á razón) a Verdade fora adelgazando, adelgazando ata perder importancia na escena e converter nunha pequena figurante anoréxica que se atiborra de descrenza no fondo da pantalla...

Mentres tanto, a falsificación seduce de veras. O pastiche. O mosaico de ideas roubadas. Todo aquilo que nos lembre que este mundo non existe tal e como dicimos "este mundo". Que somos comparsas dalgún Entroido, xoguetes empeñados en seguir ata o infinito. E que o infinito é un concepto que axuda a entender o efémero de todo, ou que a materia apenas foi citada a existir durante uns intres.

Hoax significa fraude. Mentira. A mentira fosforece. Ser fiel aos feitos, opaca. F for Fake é o título dunha especie de documental do brillante estafador Orson Welles. Nel introdúcese no mundo da arte pictórica, é dicir, da falsificación en masa. Pero tamén na figura xeométrica do engano, xa que Welles aparece no propio film como un prestidixitador, nunha das moitas caras que a estafa pode ofrecer ao grande público. Neste caso, aos nenos que o contemplan. Todo no filme é unha sucesión de trolas, tal e como contamos as trolas, montadas unhas enriba de outras, mal pegadas con superglue, e abraiándonos de que a nosa audiencia trague co mexunxe...

Tragades co mexunxe. Vaia se tragades. A falsificación relaciónase con conceptos como reproductibilidade e plaxio. Vivides na época das grandes reproduccións, dende as xerox ata os warhols, as fotografías -gardades miles de millóns de fotografías, quén non ten unha soa fotografía, iso axúdavos a pensar como poliédricos, metamórficos de cambiantes perfís, camaleóns segundo o día e a sensibilidade co carrete...-, as películas -en cántas películas de xaponeses sobre a praza de María Pita non apareceredes, coruñeses, bulindo polo fondo da imaxe- , os tópicos, a música... Todo enlaza nunha cadea de réplicas iguais a si mesmas. Pingas de auga ensartadas nun colar que comprades como novo no Grande Bazar do Fraudulento.

A autora confesa sentir curiosidade pola estafa. Certo cansazo de verbas como as que se veñen de citar máis arriba. Mais tamén un fascínio do que non pode escapar, como non pode escapar do século XXI ou do xénero feminino.

Os hoaxes son unha modalidade de estafa na que non hai un beneficio claro. Segundo a Wikipedia os obxectivos que persegue quen inicia un hoax son: alimentar o seu ego, captar enderezos de correo e saturar a rede ou os servidores de correo. É dicir, bluff.

Os hoaxes son como un subxénero de spam nos que se mente porque sí. Polo gusto de engaiolar. O adolescente con grans que o trama na súa casa nunca verá a vosa cara, non rirá abertamente do home cándido que ingresa cartos por Melanie, a nena que leva 10 anos terminal de cancro; non verá á estudiante pasando aos seus coñecidos todos -que suman a cifra de 10000- a nova dun hipervirus ultraperigoso; non vos verá limpando ás agachadas as arandelas das latas de Coca Cola, polo dos ouriños de rata... Non gañará, coma o charlatán do crecepelo, unhas moedas nas feiras. Non será contratado, como Orson Welles tras A Guerra dos Mundos, para rodar a súa ópera prima. O beneficio non existe. Ou si. O pracer de artellar disparates.

Outra raza de estafas. As da pseudociencia. Por exemplo a técnica cibernética quántica holográmica. Isto, unha vez pronunciado - que ha de custar- consiste nun algo cousa que sana enfermidades. O artífice anda condenado a prisión. É certo que para crer nos quarks, por exemplo, cómpre ter fe. Ningún de vós verá un quark nunca. Nese sentido, a ciencia roza ás veces esixencias similares ou máis rigorosas que mesmo as relixións. I existe unha boa parte da ciencia que é inexplicable. Materia escura, buracos negros, once dimensións, teorías de cordas e supercordas, vida intelixente extraterrestre, vida intelixente na Terra...

Vivides crendo o que contan uns poucos. Vivides crendo o que contan uns poucos sobre cousas incontables. Vivides crendo o que din que sodes, o que din que son. Elixindo disfraces que levan a etiqueta de "natural" (alguén dixo: "de todas as poses, a do natural é a máis irritante"). Un dos aparellos estrela do voso século foi o reproductor. Crestes firmemente na ecuación: cantas máis fotos teña, máis saberei quen son. Crestes nunha luz demorada chamada Cine. Crestes nunha morea de trolas borradas con saliva chamadas Escritura. Crestes no cero. Crestes en Venus. En Marte. Na ficción medieval do amor. Nos ansiolíticos. Crestes: esta mazá é esta mazá. E que isto non é unha pipa. Crestes no sexo como centro de toda circunferencia. Cando é a mesma circunferencia. Coma os santos, crestes sen ver, levitastes sen vos mover, soñastes sen ter durmido, lembrastes sen ter aprendido...

Estades programados para a grande estafa de todo isto. Amo a vosa disposición a crer na fraude de todo canto vai escrito ata o de agora...

Sinceramente vosa.

BSO: Barco a Venus, dos depauperados Mecano. A movida toda dos 80 tivo moito dese pastiche pegado con chicle e purpurina...

Datos de interese: Nada do dito aquí é pura coincidencia.
Os chimpancés, que tal menten? Polo visto, miran para outro lado cando algo lles interesa e hai presente alguén de rango superior que poidese competir co obxecto desexado. Desvían a mirada, desvían a atención. Comprenderon, logo, que o foco da mirada significa o foco do desexo...

Un dos primeiros enganos documentados acontece en Troia. Hoxendía, un troiano designa un tipo de virus que engana ao ordenador. Pero hai engados verdadeiramente frikis: por exemplo, alguén no século XIX, na localidade de Piltdown, tomou a artística molestia de pintar unha mandíbula de mono i encaixala nun cranio humano, para facer crer que se trataba dun antecesor humano. O elo perdido era el, realmente. O cándido friki.

Outro tipo de engado: o literario. Quen escribe isto? Unha chimpancé adestrada? Cide Hamete Benengeli? Unha emperatriz chinesa de pornográficos pes? Clarice, Fleur, Sei, Emily? Flaubert? E onde raios acontece? No Libro Vermello da Fronteira do Oeste? En Matrix? Manderlay? Ao outro lado do espello? No interior de algo? Ou é na superficie?
Estouvos enganando ou estou sendo eu a enganada?
Hei sufrir para merecer a vosa atención?
E unha vez que a teña...
que fago con ela?

© estíbaliz... espinosa

Créditos das imaxes: 1.- Foto tomada no Museo de los Niños, Caracas 2.- Chema Madoz 3.- René Magritte

Marcadores: Macedonia